A Vitamini Nedir? Neye İyi Gelir?
A vitamini diğer vitamin ve mineraller gibi temel mikro besinlerden biridir, retinol adıyla da adlandırılır. Tüketildiğinde karaciğerde depolanır ve vücutta ihtiyaç duyulduğunda kullanılır, hayvansal gıdalarda yer alır. A vitamini hayvansal gıdalarda yer alırken provitamin A denen karotenoidler bitkisel kaynaklıdır. Vücut bitkilerdeki karotenoidlerden A vitamini üretebilir ancak insanların %45’inde, var olan bir genetik mutasyon sebebiyle, provitamin A’nın (karotenoidler) A vitaminine dönüştürülmesi önemli ölçüde düşük verimlilikte gerçekleşir.
A vitamini veya diğer adıyla retinol vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, göz ve cildin nemli tutulması, göz ve kemik sağlığı ve gelişimi gibi çok sayıda alanda görev alır. Yeterli miktarlarda tüketilmesi kanser riskini düşürür, eksikliği çocuklarda görülen körlüğün en önemli sebebidir. Gece körlüğünü ve göz kuruluğunu önleyebilir, net bir görüş sağlar.
Önemli A Vitamini Kaynakları
Morina balığı karaciğeri yağı, yumurta sarısı, sığır karaciğeri, çedar peyniri, süt ve tereyağı zengin A vitamini kaynaklarıdır. Genel olarak et, balık ve süt ürünleri önemli miktarlarda A vitamini içerir. Bitkisel kaynaklar da A vitamini ihtiyacının karşılanmasında önemlidir, özellikle sarı ve turuncu renkli meyve ve sebzeler karotenler açısından zengindir. Havuç, brokoli, ıspanak, mango, kabak, domates, yulaf, kayısı, şeftali, bezelye, papaya, kara lahana yeterli A vitamininin alınması için günlük olarak tüketilmelidir.
A Vitamini Eksikliği Belirtileri
Önemli A vitamini eksikliği belirtileri; cildin keratinizasyonu, gece körlüğü, gözlerde yanma hissi veya kaşınma, göz kapaklarının iltihaplanması, göz kuruluğu, donuk saçlar, kepek, kırılgan tırnaklar, cinsel düzensizlikler, ve vücut yapılarında prekanseröz değişiklikler. A vitamini eksikliği ayrıca halsizlik, insomnia (uykusuzluk) ve depresyon yapabilir.
A Vitamininin Faydaları ve Görevleri Nelerdir?
1- Bağışıklığı Güçlendirir
A vitamini hastalık yapan antijenlere karşı lenfositik (beyaz kan hücreleri) cevapları artırarak vücudun bağışıklığını güçlendirir. Mukus membranları nemli tutar ve daha iyi bağışıklık sağlar. Mikropların vücuda girmesini önler ve mikroplarla savaşmaya yardım eder.
2- Görüşü İyileştirir
A vitamini görüşün iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Gözlerin ışık değişikliklerine cevabını iyileştirir, nemli tutar, gece görüşünü artırır. Yaşlanmayla ilgisi olan katarakt ve maküler dejenerasyon riskini büyük ölçüde azaltır. Glokom (göz tansiyonu) sorunu olan kişiler için faydalı olduğu düşünülmektedir.
3- Cilt Bakımı
Vücudun cilde zarar verebilecek serbest radikal ve toksinlerden uzak tutulmasına yardım eder. Cildin yumuşak ve nemli kalmasında görev alır, kuruluk, keratinleşme ve sedef gibi cilt sorunlarını önler.
4- Kemik Sağlığını Güçlendirir
A vitamini kemikleri ve dişleri güçlendirir. Dişteki dentin tabakasının oluşumuna yardım eder.
5- İdrar Yolu Taşını Önler
Kalsiyum fosfat oluşumunun yol açtığı idrar yolu taşlarını önleyebilir.
6- Kas Gelişimini Hızlandırır
Kemikleri sağlıklı ve şekilli tutmanın yanı sıra, çocuklarda ve gençlerde düzgün kas gelişiminde rol alır.
7- Sivilce ve Akne Riskini Düşürür
Aşırı sebum üretiminin azalmasını sağlayabilir ve sivilce riskini azaltır. Ciltteki koruyucu dokuları destekler, cildin genel sağlığına katkı sağlar. Antioksidan özellikleriyle vücudun temizlenmesinde görev alır.
8- Anti-Kanser Potansiyeli
A vitamini güçlü bir antioksidandır, çeşitli kanser türlerinin oluşumunu önleyebilir. Araştırmalara göre, retinol, karotenoidler ve D vitamini bir araya geldiğinde prostat ve meme kanserinin önlenmesinde güçlü etkileri olabilir. Sadece bu kanser türleri değil, serviks, mesane ve diğer kanserlere karşı da etkili olabilir.
9- Dokuları Onarır
Eski ve yıpranmış dokuların yenilenmesinde görev alır, ayrıca diş ve kemikleri güçlü tutar.
10- Yaşlanmayı Yavaşlatır
Retinolün bölgesel uygulanması yaşlanmanın tersine çevrilmesinde pozitif sonuçlar göstermiştir. A vitamini kırışıklık azaltıcı etkileriyle ünlüdür, çizgi ve yaş lekelerini düzeltebilir. Cildin genel sağlığını iyileştirerek yaşlanmayı yavaşlatır.
11- Kızamık Riskini Düşürür
A vitamini eksikliği çocuklarda kızamığa yol açabilir. 2002 yılında yapılan bir araştırmaya göre yeterli miktarda A vitamini tüketilmesi kızamık riskini düşürür.
12- Kolesterol Seviyelerini Düşürür
Yağda çözünen bir vitamindir ve kolesterolün düşmesine fayda sağlar.
13- Üreme Sistemini Korur
İyi bilindiği alanlardan biri de üreme sistemi sağlığı ve fonksiyonlarına yaptığı olumlu etkilerdir.
Uyarı, A Vitamini Fazlalığı
A vitaminine iz miktarlarda ihtiyaç duyulmaktadır, aşırı miktarlar vücut tarafından atılır. Aşırı A vitamini bulanık görme ve mide bulantısı gibi zararlı semptomlar yapabilir. Şiddetli semptomlar ise gelişme sorunları, dalak ve karaciğer büyümesi gibi sorunları içerir.
